Homosos Posted in: Blog

Użyta w tytule fraza to inna nazwa homo sovieticusa. Celem wpisu jest krótka charakterystyka tego modelu człowieka.

Homo sovieticus według słownika to „człowiek ukształtowany przez system komunistyczny” (https://sjp.pwn.pl/szukaj/Homo%20sovieticus%20.html). W literaturze spotyka się też inne określenia synonimiczne jak: człowiek sowiecki, mentalność socjalistyczna czy człowiek radziecki (Nierodka, 2012, Kania, 2018).

Homo sovieticus to tytuł książki rosyjskiego pisarza oraz filozofa Zinowiewa. Opisał on tam wzór człowieka kolektywnego, który jest pozbawiony indywidualności. „Homosos – to homo sovieticus albo człowiek radziecki jako rodzaj istoty żywej, a nie jako obywatel ZSRR. Nie każdy obywatel ZSRR jest homososem. Nie każdy homosos jest obywatelem ZSRR. Sytuacje, w których ludzie postępują jak homososi, trafiają się w najróżniejszych epokach i w najróżniejszych krajach” (Zinowiew, za Kania, 2012).

Homosos to pewien stan umysłu dotyczący człowieka, który nie potrafi samodzielnie myśleć, jest wewnętrznie i intelektualnie zniewolony. Człowieka radzieckiego cechuje apatia i obojętność. To istota roszczeniowa, działająca w sposób schematyczny. Ma problem z samodzielnym myśleniem, ma też braki, jeśli chodzi o wrażliwość etyczną. Jest pasywny, roszczeniowy, niesamodzielny oraz konformistyczny (Korach, 2005). Homososa cechuje całkowite podporządkowanie się władzy komunistycznej. Jego charakter, postawy, relacje czy sposób myślenia oraz postawy zostały ukształtowane przez system komunistyczny. „Homosos przyzwyczajony jest do marnego życia, ciągle oczekuje czegoś gorszego od losu i z pokorą przyjmuje wszelkie decyzje władzy. Wiele doświadczeń homososa zdobyte w warunkach społeczeństwa totalitarnego są bardzo przydatne w jego życiu na Zachodzie.” (Zinowiew za: Kania, 2018). Nie potrafi brać odpowiedzialności za swoje czyny. To istota duchowo niedoskonała(Nierodka, 2012).  „Zgadza sią – homosos nie jest istotą moralną. Ale nie zgadza się, że jest istotą amoralną. Jest istotą przede wszystkim ideologiczną.” (Zinowiew, za Kania, 2012)

W Polsce homo sovieticusem zajmował się głównie Tischner (1990), który w swojej książce określał bliżej sens tego pojęcia oraz wskazywał na problemy, które łączą się z homo sovieticusem. Na gruncie nauk o zarządzaniu do homo sovieticusa nawiązywał m.in.Kabalski,porównując cechy osobowości typu homo sovieticus z wymaganiami, które wynikają z charakteru rozwiązań Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) (Kabalski, 2012; Kabalski i in., 2012).

Bibliografia:

• https://sjp.pwn.pl/szukaj/Homo%20sovieticus%20.html [19.11.2020]
• Kabalski P. (2012), Wybrane problemy stosowania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej w Polsce. Organizacja, kultura, osobowość, język Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Kabalski P., Wyganowska M., Tobór-Osadnik K. (2012), Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej a homo sovieticus i postawy pracownicze polskich księgowych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 65(121), s. 71-98.
• Kania E. (2012), Homo sovieticus – „jednowymiarowy klient komunizmu”, czy „fenomen o wielu twarzach”?, Przegląd politologizny, s. 157-170
• Korach R. (2005), Styl osobowości zniewolonej. Spadek po homo sovieticus, http://kadry.nf.pl/ Artykul/6225/Styl-osobowosci-zniewolonej [19.11.2020]
• Nierodka P. (2012), Józef Tischner w sporze o społeczną naturę człowieka. “Homo sovieticus” a “homo solidaritus”, “Studia Philosophiae Christianae”,48(4), 75–95,
• Tischner J. (1990), Etyka Solidarności oraz „homo sovieticus”, Kraków

Opracowała: Lena Grzesiak